Trening dla psa

Aktywność fizyczna a wiek psa

Chcąc odpowiednio przygotować szczeniaka do aktywnego trybu życia, warto już we wczesnym okresie zacząć przygotowania. Jednak z intensywnymi treningami czekamy na ukształtowanie się w pełni kośćca i stawów, czyli zakończenia procesu wzrostu. Intensywność wysiłku fizycznego należy również ograniczyć, gdy pies staje się seniorem. Oczywiście nie sugeruje tu, by całkiem go zaniechać, ale zapewnić więcej czasu na regenerację i bacznie obserwować swojego pupila. Proces dorastania i starzenia się zależny od indywidualnych predyspozycji zwierzęcia oraz jest uwarunkowany jego wielkością. W przybliżeniu szacuje się go tak:

Każdą aktywność, niezależnie od wieku, należy poprzedzić rozgrzewką. Znajdować się w niej powinny także ćwiczenia rozciągające. Dobrze rozruszany układ ruchu jest mniej podatny na kontuzję. A ta jest najczęściej wynikiem wielu drobnych urazów, na które jest narażony jest nierozgrzany pies. Dodatkowo odpowiednio pobudzone do pracy mięśnie są bardziej wydajne, a serce i płuca szybciej wyrównują rytm swojej pracy podczas intensywnego wysiłku. U szczeniąt unikam rozciągania mechanicznego, a bazuje na naturalnym zakresie ruchu, by nie uszkodzić formujących się stawów. Najlepiej wykorzystać kilka sztuczek oraz komend z zakresu posłuszeństwa. Przy seniorach najważniejsze jest uważnie obserwować reakcję organizmu psa na elementy rozgrzewki i dostosować ją do możliwości zwierzęcia.

Szczeniaki

Z intensywnym treningiem należy poczekać do zakończenia wzrostu i ukształtowania się w pełni stawów, niemniej wcześniej możemy powoli przygotowywać organizm psa do czekającej go pracy. Jednak poziom, intensywność oraz częstotliwość ćwiczeń zwiększamy bardzo powoli, uważnie obserwując naszego czworonoga. Ważne, by pamiętać o regeneracji, czyli przeplatać dni treningowe z dniami o małej aktywności. Zamiast szaleństw, zabaw i biegania, zrobić długi spacer smyczowy, podczas którego intensywność bodźców środowiskowych, a nie aktywność fizyczna, zmęczą psa. Pamiętajmy również o suplementach wspomagających regenerację powysiłkową mięśni oraz wspomagających prawidłowe funkcjonowanie stawów.

Przygotowanie szczeniaka do sportowego życia powinno opierać się na budowaniu świadomości ciała psa, uczyć prawidłowej techniki wykonywania danych elementów. Wzmacniamy również mięśnie głębokie, lecz w krótkich sesjach, wykluczając ćwiczenia powodujące obciążenia stawów. Unikamy balansowania na piłkach do fit paws, dużej ilości skoków, nagłych zwrotów. Niebezpieczne może być również bezustanne bieganie za piłką lub taranowanie się przez szczeniaki, podczas wspólnej zabawy. Podczas takiej aktywności dochodzi do dużych przeciążeń całego układu ruchu, czasem do groźnych wygięć lub skręceń kończyny.

Chcąc aktywnie w przyszłości spędzać czas ze swoim psem, uprawiać z nim jakąś dyscyplinę kynologiczną, w okresie szczenięcym najważniejsze jest zbudować odpowiednią więź opartą na zaufaniu. To powinien być główny cel naszych wspólnych treningów, na wyniki przyjdzie czas, gdy zwierzę osiągnie odpowiedni wiek. Istotne jest, by oprócz pobudzenia towarzyszącego aktywności fizycznej, równolegle ćwiczyć wyciszenie. Ułatwi to nam i psu życie w przyszłości.

Seniorzy

Obecnie idea aktywnego starzenia jest niezmiernie popularna u ludzi. Dlaczego nie stosować jej u zwierząt domowych? Wysiłek fizyczny ma wiele zalet, a pozbawienie go psich seniorów niesie za sobą ryzyko otyłości i wynikających z niej chorób. Ruch, trening z właścicielem może dać czworonogowi dużo radości, pozbawiony tego pies może czuć się odrzucony.

Jednak, by cieszyć się wspólnym, aktywnym spędzaniem czasu ze swoim czworonożnym seniorem, musimy zachować zdrowy rozsądek. Starszy pies wymaga więcej regeneracji. Warto robić krótsze i mniej intensywne treningi, przeplatać je dniami, w których jedynym wysiłkiem będzie spokojny, „smyczowy” spacer. Uważnie obserwujemy układ ruchu zwierzęcia, szczególnie podczas porannego wstawania. Wolniejsze niż zwykle, bardziej sztywne, czy niechętne podnoszenie może być objawem zbyt dużego wysiłku lub początkiem schorzenia.

Przed planowanym wysiłkiem oraz po treningu warto rozchodzić mięśnie starszego psa. Może być to kilkunastominutowy spokojny spacer na smyczy lub kilka minut chodzenia po bieżni. Nie zapominajmy o odpowiedniej suplementacji. Podawanie preparatów wspomagających powysiłkową regenerację mięśni oraz chroniących stawy pozwoli nam dłużej cieszyć się zdrowiem czworonoga. Warto także wprowadzić regularne masaże, który wpływa zbawiennie na organizm, szczególnie starszych zwierząt.

Podsumowanie

Przemyślany plan treningowy, dostosowany do wieku i możliwości psa, pozwoli nam na aktywne spędzanie z nim czasu przez wiele lat. Przykładem tego mogą być nasze psy, które mają za sobą karierę sportową, ale nadal, pomimo wieku (najstarsze mają ponad 10 lat), są bardzo aktywne. Regularne treningi fit paws i obedience, kilkunastokilometrowe spacery, bieganie na bieżni to dla nich norma. Dzięki temu nadal są szczupłe, umięśnione i szczęśliwe.

Rozgrzewka

Odpowiednio przygotowany do wysiłku organizm to nie tylko lepsze wyniki, ale także mniejsze ryzyko kontuzji. Niestety bardzo wiele osób pomija rozgrzewkę zarówno u swoich psich sportowców, jak i podczas własnych treningów. Jednym szkoda czasu, inni nie widzą sensu w wykonywaniu ćwiczeń niezwiązanych bezpośrednio z daną dyscypliną. Tymczasem krótka, bo trwająca od 5 do 10 minut, rozgrzewka pozwoli w bezpieczny sposób przejść do właściwego treningu lub zawodów. Dodatkowo może stać się rytuałem przedstartowym, co pozwoli psu i przewodnikowi zniwelować stres oraz skoncentrować się na starcie.

Prawidłowo przeprowadzona rozgrzewka powinna rozgrzać mięśnie i zawierać ćwiczenia rozciągające. Zaczynam jednak od spokojnego, smyczowego spaceru, który pozwoli w naturalny sposób przygotować układ ruchu psa oraz załatwić potrzeby fizjologiczne. Potem rozgrzewam mięśnie, wykorzystując kilka prostych ćwiczeń (rozciąganie „zimnych” mięśni może je uszkodzić). Przed treningiem unikam rozciągania mechanicznego, a wykorzystuję kilka sztuczek zawierających elementy stretchingu.

Rozgrzanie mięśni

Moim ulubionym ćwiczeniem są obroty przypominające gonitwę psa za ogonem. Wykonane dynamicznie świetnie pobudzają mięśnie do pracy, przy okazji delikatnie rozciąga kręgosłup. Podobnie jak „ósemka”, czyli slalom między nogami. Zwykłe zmiany pozycji (siad/waruj i waruj/stój) to kolejne proste ćwiczenie pozwalające rozruszać mięśnie. Podobnie jak szukanie pozycji przy nodze lub kręcenie na misce (przednie łapy na podwyższeniu tył pracuje), czyli podstawowy element obedience. Świetnie pobudza do pracy przywodziciele i odwodziciele ud. Przydatne są też proste sztuczki, takie jak suseł (poproś), taniec (obroty na tylnych łapach), przysiad (pies wstaje z „susła” opierając przednie łapy na ręce opiekuna i wraca do pozycji wyjściowej).

Rozciąganie przedtreningowe

Mięsień rozciąga się dopiero po kilkunastu sekundach, dlatego w każdej pozycji pies powinien wytrwać minimum 20 sekund. Unikam mechanicznego unieruchomienia kończyn, by w wyniku ekscytacji, ich nie uszkodzić. Zamiast tego wykorzystuję kilka sztuczek, takich jak ukłon (przednie łapy na ziemi, tylne wyprostowane), żabę (pies leży z łapami wyciągniętymi do tyłu), przybijanie piątki, a kuku (przednie łapy na ręce, głowa psa pod nią). Doskonałym ćwiczeniem rozciągającym jest wyciąganie psa w pozycji stojącej, tak, by stojąc na tylnych łapach uniósł jak najwyżej głowę. Zwierzę powinno opierać przednie łapy na ręce lub korpusie opiekuna, by zachować równowagę. Można też wykorzystać skręty głowy wzdłuż kręgosłupa, gdy pies stoi na wszystkich kończynach.

Inne formy rozgrzewki

Najbardziej lubię przed treningiem rozruszać psa na bieżni. Dzięki możliwości kontroli tempa, mogę odpowiednio przygotować aparat ruchu wykorzystując naturalny dla niego ruch. Oczywiście nie narzucam wysokiego tempa. Czasem wykorzystuje elementy treningu fit paws. Szczególnie warty polecenia jest „spacer sensoryczny”, czyli przechodzenie po poduszkach z wypustkami. Oraz chodzenie nad tyczkami ustawionymi na różnych wysokościach. Innym sposobem jest wykorzystanie specjalnej techniki masażu, która pozwala rozgrzać i rozciągnąć mięśnie.

Zalety rozgrzewki:

– mniejsze ryzyko kontuzji – dzięki odpowiednio rozgrzanym mięśniom, ścięgnom i wiązadłom nasz organizm jest przygotowany do wysiłku fizycznego

– lepsze wyniki podczas treningu właściwego lub zawodów – rozgrzane mięśnie i ścięgna pozwolą nam na efektywniejsze ćwiczenia oraz zwiększenie wydolności organizmu

– równy oddech i tętno – rozgrzewka rozciąga płuca, przez co zwiększa zdolności oddechowe oraz przyspiesza krążenie krwi i bicie serca, przygotowując oba organy do wysiłku fizycznego

Podsumowanie

Rozgrzewka zajmuje zaledwie kilka minut i nie wymaga specjalnych umiejętności, ani sprzętu. Nie potrzeba także dużo miejsca, a posiada za to wiele zalet. Kiedy zrobimy z niej rytuał przedstartowy, od którego będziemy rozpoczynać każdy trening i każde zawody, pozwoli nam i psu zniwelować stres przed startem. Ale jej główna zaletą jest fakt, że zmniejszamy ryzyko kontuzji. Dlatego warto poświęcić te kilka minut przed każdą aktywnością psa, by dłużej cieszyć się jego zdrowiem

Rozciąganie – zapomniany element treningu

Niestety to najczęściej pomijany element treningu, zarówno wśród ludzi, jak i psów sportowych. Sam przez wiele lat bagatelizowałem znaczenie rozciągania, czego skutki odczuwam do dziś. Dlatego dbam o to u swoich psów, co przekłada się na ich stan zdrowia. Bo systematyczne praktykowany stretching to nie tylko szereg korzyści w sporcie, ale także na co dzień. Oto kilka z nich:

Zwiększona elastyczność

Ciało psa, podobnie jak nasze, z wiekiem traci swoją elastyczność. Dzieje się tak, ponieważ mięśnie stają się coraz krótsze i wzrasta ich napięcie. W efekcie zmniejsza się zakres ruchu, co skutkuje zwiększeniem ryzyka urazów ścięgien, więzadeł, stawów i wszelkich tkanek miękkich. Chcąc spowolnić ten proces oraz uniknąć kontuzji naszego psa, powinniśmy dbać, by zachował pełny zakres ruchów. Tym bardziej, że usztywnienie organizmu zmniejsza jakość przepływu płynów w ciele podczas wysiłku fizycznego.

Lepsze krążenie krwi

Poprawne krążenie krwi, która jest dostarczycielem wszelkich substancji odżywczych, przyspiesza regenerację powysiłkową, likwiduje stany bólowe i zapewnia poprawę ogólnej kondycji organizmu. Ma także korzystny wpływ na rozrost komórek, funkcjonowanie narządów, obniża tętno, dzięki czemu serce nie musi ciężko pracować. Ciśnienie krwi będzie równomierne, bo dobrze rozciągnięte mięśnie zapewnią jej sprawny przepływ .

Silniejsze mięśnie

Skoro rozciąganie ma duży wpływ na krążenie krwi, do mięśnia dostaje się więcej substancji odżywczych (w tym tlenu). Sprzyja to regeneracji i rozwojowi umięśnienia, poprawia siłę oraz efektywność pracy. Krew nie tylko zwiększa transport niezbędnych składników, ale także usuwa wszelkie toksyny powstałe wskutek wysiłku. Ma to duży wpływ na regenerację. Elastyczne mięśnie pozwalają na wykonywanie dłuższej pracy, częstsze treningi i zapobiegają bólom po intensywnych ćwiczeniach. W efekcie muskulatura rozwija się prawidłowo, wzrasta siła i wytrzymałość organizmu, a trening może być bardziej intensywny.

Redukcja stresu

Podczas stresu mięśnie ulegają silnemu napięciu, szczególnie umiejscowione wzdłuż kręgosłupa. Przy długotrwałym lub bardzo silnym bodźcu stresogennym może doprowadzić do trwałego, nawykowego ich napinania, zwanego w psychologii „blokiem mięśniowym”, którego zadaniem jest tłumienie emocji (przy spiętych mięśniach ich dotarcie do mózgu jest utrudnione). Pod jego wpływem dana partia ciała staje się bardzo sztywna, twarda i nie podatna na ruch. W efekcie może to doprowadzić do trwałych deformacji układu kostnego, powodować nieustanny ból, wywołać miejscowy obrzęk lub otłuszczenie. Systematyczne rozciąganie zmniejsza napięcie mięśnia, dzięki czemu pies czuje się bardziej zrelaksowany, lepiej sypia i mniej ulega stresowi

Większy zakres ruchu

To chyba najbardziej znana z zalet regularnego stretchingu, która ma znaczący wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu ruchu. Polepsza równowagę, zwiększa stabilizację ciała i pozwala zaangażować większą liczbę włókien mięśniowych. W efekcie pozwala na wykonywanie intensywniejszych treningów, zmniejsza ryzyko kontuzji, ale przede wszystkim pozwala zachować prawidłową postawę ciała i uniknąć stanów bólowych w przyszłości

Rozciągaj, ale umiejętnie

Choć stretching ma niewątpliwie wiele zalet, może też stać się przyczyną problemów. Niewłaściwe lub przesadne rozciąganie może pogorszyć technikę wykonywanych ćwiczeń, doprowadzić do drobnych uszkodzeń, urazów, a nawet poważnej kontuzji. Szczególnie, gdy organizm psa nie jest do niego przystosowany. Dlatego musimy rozpocząć od prostych, opartych na naturalnym zachowaniu zwierzęcia, ćwiczeń/sztuczek. Pozwolą uelastycznić mięśnie i ścięgna bez nadmiernych obciążeń. Jednocześnie rozpoczynamy naukę wyciszenia, którą wykorzystamy podczas „rozciągania mechanicznego”. Próba unieruchomienia kończyny, kiedy pies jest pobudzony, może zakończyć się naciągnięciem lub naderwaniem. Z tego samego powodu blokujemy ją otwartą dłonią w stawie, a nie wyciągamy za łapę oraz nie używamy nacisku pulsacyjnego. Nie bez znaczenia jest też czas wykonywa niania stretchingu. Przyjmuje się, że mięsień rozluźnia się dopiero po 15 sekundach, dlatego rozciąganie każdej partii powinno trwać minimum pół minuty.

Bieżnia dla psów

Główną zaletą bieżni jest fakt, że wykorzystuje naturalny dla psa ruch. Dzięki temu jest idealna do treningu psów sportowych, wystawowych, ale także zwykłych zwierząt domowych. Nie wymaga od opiekuna specjalnej wiedzy i umiejętności, a po przyzwyczajeniu do niej, większość czworonogów uwielbia na niej biegać.

Bieżnia jest niezastąpiona dla psów sportowych, u których budujemy masę mięśniową, pracujemy nad zwiększeniem szybkości lub wytrzymałością. Dzięki niej można przygotować bezpiecznie do sezonu startowego albo zadbać o odpowiednie roztrenowanie po jego zakończeniu. Szczególnie, gdy aura na zewnątrz nie sprzyja aktywności. Idealna także dla psów wystawowych, u których chcemy wypracować odpowiedni krok oraz poprawić ich budowę.

Już 10 minut marszu na bieżni odpowiada trzem kwadransom aktywnego spaceru, dlatego bieżnia jest doskonała dla psów nadaktywnych. Dzięki niej możemy w kontrolowany sposób zmęczyć czworonoga. Jest też niezastąpiona u zwierząt, które z różnych powodów nie można puszczać luzem na dworze. Dodatkowo u psów lękliwych pozwala na budowanie pewności siebie przez naukę poruszania się na nietypowych powierzchniach.

Zalety bieżni

– poprawa kondycji
– rozbudowanie muskulatury
– utrzymanie formy
– kontrolowany ruch
– rozładowanie energii
– poprawa przemiany materii
– pokonywanie lęku
– wyrobienie odpowiedniego kroku
– kontrolowane wybieganie psa
– szybsze zmęczenie psa, niż podczas innej formy aktywności
– możliwość treningu niezależnie od pogody

Wprowadzenie bieżni

Choć trening na bieżni wykorzystuje naturalną formę ruchu psa, jednak uciekające spod stóp zwierzęcia podłoże może początkowo budzić u niego lęk. Dlatego trzeba ją odpowiednio wprowadzić. Najpierw warto zadbać, by przebywanie na niej kojarzyło się mu pozytywnie. Najlepiej jedną lub dwie sesje poświęcić na nagradzanie smakami za samo stanie, szczególnie, gdy mamy do czynienia z strachliwym czworonogiem. Bieżnię włączamy dopiero, gdy pies chętnie na nią wchodzi. Jak tylko ruszy żywiołowo zachęcamy go do marszu, nagradzając szczodrze. Jest to etap nauki chodzenia. Do biegania przechodzimy dopiero, kiedy ruch zwierzęcia staje się naturalny (początkowo jest sztywny). Do nagradzania najlepsze są wszelkie pasty lub smaki w płynnej postaci (dostępne w opakowaniach podobnych do dezodorantów roll-on). Ostatecznie wykorzystujemy miękkie przysmaki.

Rodzaje treningów

Bieżnia daje mam właściwie nieskończoną różnorodność treningów. Począwszy od zwykłych, wolnych marszów, przez interwały, po sprint. Możemy dowolnie wydłużać czas ćwiczenia lub zwiększać jego intensywność. Zależnie od naszych założeń treningowych i celów, jakie zamierzamy osiągnąć. Pamiętajmy jednak, że pomimo wielu zalet, bieżnia nie zastąpi psu zwykłych spacerów.

Fit dog – innowacyjny trening oparty na ćwiczeniach fit paws

Szukasz ciekawej formy na urozmaicenie treningów ze swoim psem? Poznaj nasz innowacyjny program fit dog oparty na ćwiczeniach fit paws..

Główną zaletą jest wzmocnienie mięśni głębokich, które odpowiadają za stabilizację układu kostnego. Dzięki czemu pies będzie cieszył się sprawnością przez długie lata. Niemniej ważną zaletą tego typu ćwiczeń jest poprawa świadomości ciała psa, co w połączeniu ze wzmocnieniem mięśni głębokich sprawia, że spada ryzyko kontuzji. Trening poprawia także ogólną muskulaturę, wspomaga odchudzanie oraz przywraca prawidłowy metabolizm. Zastosowanie wypustek sensorycznych wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego i neurologicznego, poprawia krążenie. Elementy stretchingu pozwalają zwiększyć zakres ruchu lub zachować elastyczność ciała. Praca na ruchomych powierzchniach uczy zwierzę kontrolować stres, pokonywać własne lęki. Zwiększa także zaufanie do opiekuna. Fit dog pozwala zmęczyć psa fizycznie, ale jest też doskonałą stymulacją umysłową. Pozwala na lepsze zrozumienie się i zgranie zespołu, jakim jest pies i jego przewodnik.

Wszechstronny rozwój i różnorodność form treningu sprawia, że zajęcia fit dog są idealne dla szerokiej grupy psów. U psów pracujących i sportowych zmniejsza ryzyko kontuzji, pozwala dbać o prawidłowy rozwój muskulatury, utrzymać formę poza okresem startowym. U wystawowych wypracować odpowiednią sylwetkę. Problematyczne zwierzęta uczą się panować nad emocjami, pokonywać własne lęki i nabierać pewności siebie. Dzięki umiejętnemu dozowaniu wysiłku, są świetne do aktywacji „kanapowca”.

Dzięki tym zajęciom zadbasz o wszechstronny rozwój psa. Pod warunkiem, że przeprowadzisz je prawidłowo. Każdą aktywność fizyczną należy rozpocząć od rozgrzewki. Powinna ona zawierać elementy rozciągające oraz rozruszać cały układ ruchu zwierzęcia. W ostateczności można ją zastąpić masażem.

Dopiero po kilkunastominutowym rozruchu przechodzimy do treningu właściwego. Jego przebieg zależy od wieku psa, jego umiejętności i celu, jaki chcemy osiągnąć. U początkujących zwierząt zaczynamy od oswojenia ich z ruchomymi powierzchniami. Dopiero, gdy czują się na nich pewnie, zaczynamy naukę odpowiedniej techniki wykonywania ćwiczeń. Przejście od razu do intensywnego treningu może zakończyć się kontuzją i przerwą w zajęciach. Pracując z psem wykonującym poprawnie podstawowe ćwiczenia, możemy podnosić poziom ich trudności, zwiększać intensywność lub ukierunkować trening na konkretną partię ciała. Można skupić się na budowaniu świadomości ciała, podnosić wydolność przez zajęcia przypominające cross fit (roboczo nazywamy to dog cross fit). Fajnym pomysłem są też treningi obwodowe, polegające na wykonywaniu kilku stacji pod rząd na czas. Odpowiednie dobranie ćwiczeń zapewni wszechstronny rozwój psa.

Po trwającym 15-20 minut treningu właściwym, dobrze jest rozchodzić go przez kilka minut na bieżni (ewentualnie, gdy nie mamy takiej możliwości iść po treningu z psem na spacer smyczowy). Następnie należy wyciszyć psa za pomocą masażu uspokajającego. Dopiero wtedy możemy przejść do rozciągania mechanicznego. Rozchodzenie mięśni po treningu, delikatny masaż i stretching pozwolą zmniejszyć „zakwasy” w mięśniach, zachować sprężystość włókien i ścięgien. Potreningowe wyciszenie, oprócz możliwości przeprowadzenia masażu, uczy psa uspokojenia po dużym pobudzeniu (jakim jest trening fit dog).

Intensywność zajęć zależy od indywidualnych możliwości zwierzęcia, jego wieku i poziomu wytrenowania. Pamiętajmy, by nie przesadzać, szczególnie, gdy nie jest to jedyna forma aktywności naszego pupila. Przetrenowanie nie tylko skutecznie zahamuje rozwój psa, ale także zwiększa ryzyko kontuzji i może go wykluczyć na dłuższy czas z treningów. Najrozsądniej jest ćwiczyć fit dog raz, dwa razy w tygodniu oraz zaniechać intensywnego wysiłku w dniu po zajęciach. Zamiast biegania, spacer smyczowy, który pozwoli spokojnie rozchodzić aparat ruchu. Należy też uważnie obserwować czworonoga, szczególnie zwrócić uwagę na wstawanie po przebudzeniu. W przypadku sztywności, dobrze delikatnie go rozmasować. Pamiętajmy, że regeneracja jest bardzo ważną częścią budowania formy.

Kolejną ważną sprawą jest dostosowanie rodzaju ćwiczeń do wieku zwierzęcia. Przed zakończeniem okresu wzrostu należy unikać nadmiernych obciążeń stawów, podobnie u psich seniorów. Oczywiście wiek, w którym to nastąpi, jest indywidualna dla każdego zwierzęcia, jednak w przybliżeniu można przyjąć, że wygląda to następująco:

Choć pozornie treningi fit dog wydają się proste, jednak w rzeczywistości wymagają wiedzy o budowie anatomicznej psa, dlatego, jeżeli nie masz odpowiedniego doświadczenia, najlepiej zacznij pod okiem osoby doświadczonej. W innym wypadku, można doprowadzić do poważnej kontuzji. Warto także przed rozpoczęciem ćwiczeń, wykluczyć przeciwwskazania zdrowotne. Najpierw udajmy się na konsultację do weterynarza, a w przypadku wykrycia schorzenia, ustalmy ze specjalistą zakres ćwiczeń. Pamiętajmy także o okresowych badaniach, gdy zaczniemy systematyczne treningi.